مدلسازی دیرینه هیدرولوژی براساس مقایسه ی اسناد δo^۱۸ carbonate وδc^۱۳ carbonate دریاچه پریشان (استان فارس) داریوش نورالهی ، دکتر حسن لشکری ، ماریا امیرزاده

چکیده جهت مطالعه­ی دیرینه­ی هیدرولوژی دریاچه پریشان از رسوبات کف دریاچه مغزه­هایی به طول تقریبی m2 برداشت شد. بر روی پوسته ی میکروفسیل­های جدا شده از نمونه­های این مغزه­ها آنالیز ایزوتوپ کربن و اکسیژن صورت گرفت. در اینجا از نتایج این آنالیز­ها جهت مدلسازی و بازسازی شرایط هیدرولوژیکی دریاچه پریشان در طیّ 1800 سال اخیر استفاده می­شود. بر اساس تغییرات مشاهده شده در مقادیر  و   در طیّ این دوره سه زون ایزوتوپی مشخص گردید. در زون اول پایین بودن  به علت بیشتر بودن تغذیه آب­های زیرزمینی و پایین بودن  در نتیجه شرایط اقلیمی مرطوبتر تفسیر شده است همچنین همبستگی پایین  و  (14/0r2=) حاکی از شرایط هیدرولوژیکی فعالتر دریاچه بوده است. به این صورت بالانس هیدرولوژیکی مثبت­تر و به دنبال آن سطح دریاچه نسبت به امروز بالاتر بوده و معادله­ی هیدرولوژیکی دریاچه در این دوره به شکل e=p+g ارائه شده است. در زون دوم افزایش مقادیر در نتیجه­ی کاهش تخلیه آب­های زیرزمینی تفسیر شده است همچنین شواهد موجود در  نشان می­دهد که این دوره نسبت به دوره­ی قبل تا حدودی شرایط خشک­تری را تجربه کرده است. افزایش همبستگی بین  و  (2/0(r2= در این زون بسته بودن بشتر شرایط هیدرولوژیکی دریاچه است. به این صورت به نظر می­رسد که دریاچه در این دوره سطح پایین­تری را تجربه کرده باشد و بالانس هیدرولوژیکی نسبت به دوره­ی قبل  منفی­تر بوده است با این حال در این دوره نیز معادله­ی هیدرولوژیکی دریاچه از رابطه e=p+g تبعیت کرده است. بیشترین تغییرات مشاهده شده در مقادیر ایزوتوپی متعلق به این زون سوم است. افزایش ناگهانی و شدید مقادیر  به بالای صفر به علت کاهش شدید تخلیه آب­های زیرزمینی در این دوره به دریاچه تفسیر شده است. این کاهش ورودی آب­های زیرزمینی و نیز افزایش همبستگی  و  (95/0r2=) حاکی از شرایط هیدرولوژیکی نزدیک به بسته کامل است. افزایش همبستگی بین مقادیر ایزوتوپی­کربن و اکسیژن حاکی از یک سیستم عملگرای مشترک بر روی این مقادیر در این زون است. به احتمال زیاد قطع شدن نسبی ارتباط دریاچه با منابع زیرزمینی این اجازه را داده است که در طیّ فرایند تبخیر  دریاچه در موازنه با co2جو مقادیر بالاتری را تجربه کند. به این صورت رابطه هیدرولوژیکی ارائه شده برای این زون به شکل  e=pاست. نکته­ی مهم این است که در این زون تغییرات هیدرولوژیکی دریاچه در هماهنگی با تغییرات اقلیمی در منطقه رخ نداده است به نظر می­رسد که عامل اصلی کاهش      آب­های زیرزمینی در این زون به علت افزایش استحصال آب از طریق چاه یا قنات باشد.